Sommige schrijvers blijven hun jongensdromen eeuwig trouw. Neem nu Arturo Pérez-Reverte. Als kind was hij een onverzadigbaar lezer van negentiende-eeuwse avonturen- en feuilletonromans, een passie waaraan hij een voorkeur voor stoere avonturiers en bloedmooie femmes fatales heeft overgehouden. Schakers, schermers, schilders en schrijvers hadden zijn bijzondere belangstelling voor De schermmeester,De club Dumas en Het paneel van Vlaanderen, en de avonturen van zijn zeventiende-eeuwse legerkapitein Alatriste bereikten eveneens een internationaal publiek. De romans van Spanjes meest vertaalde auteur zijn niet uit de bestsellerlijsten weg te slaan en dat was met zijn recentst in het Nederlands vertaalde boek niet anders.

Terecht, want in Schaduwtango heeft Pérez-Reverte zichzelf overtroffen. Het boek speelt in het Buenos Aires van 1928, het Nice van 1937 en het Sorrento van 1966, en het wemelt van de spionnen en dubbelspionnen, avonturiers en messentrekkers, schakers en tangodansers. Max Costa, mondain danser en gentleman-oplichter van beroep, is afkomstig uit de armenbuurt van Buenos Aires. Op een oceaanstomer loopt hij de steenrijke Mercedes Inzunza de Troeye tegen het beeldschone lijf. Tussen de twee bloeit iets heftigs op, maar het water is veel te diep. Tot tweemaal toe zal Costa de vrouw van zijn leven laten ontglippen. Is driemaal scheepsrecht?

Onvergetelijke tango

Vierenzestig is onze held - evenveel jaren als de vakjes op een schaakbord - wanneer het leven nog een laatste verrassing voor hem in petto heeft. Op een schaakkampioenschap in Sorrento duikt Mercedes onverhoopt weer op, waarna de Max van vroeger herleeft in al zijn oude glorie, 'elegant, gewiekst en immoreel'. Een parelketting voert hem terug naar de verloren tijd, toen het leven nog rook naar genot en gevaar, 'naar Turkse tabak, cocktails in chique hotelbars en vrouwenparfum', en naar de tango die de twee heeft samengebracht.

De Argentijnse tango is synoniem met passie en sensualiteit, en dat is een kolfje naar de hand van een volbloed romanticus als Pérez-Reverte. De dans van hoeren en pooiers promoveerde na een ommetje naar Parijs naar de salons van de hogere klasse en maakte dus in zekere zin dezelfde sociale opmars door als de held van deze geschiedenis. De auteur, die blijk geeft van een messcherp klassenbewustzijn, neemt zijn lezers op sleeptouw naar de achterbuurten van Buenos Aires. Max wordt geacht Mercedes' echtgenoot Armando de Troeye wegwijs te maken in de ziel van de Argentijnse dans, want de componist wil een onvergetelijke tango componeren om Maurice Ravel met zijn bolero de loef af te steken. De hebzucht zal het winnen van de passie en de geliefden verliezen elkaar uit het oog.

Schaaf je inbraaktechniek bij

Negen jaar later heeft de protagonist zijn jachtterrein verlegd naar de Côte d'Azur, want meester-oplichters verkassen nu eenmaal mee met de rich and famous. In die gouden dagen was de Franse Rivièra bevolkt met 'rustige obers die op klanten wachtten, trage croupiers die op spelers wachtten, snelle vrouwen die op mannen met geld wachtten en handige jongens die, zoals Max zelf, wachtten op de juiste gelegenheid om van dit alles te profiteren'. In de jaren 30 was het er vergeven van de Duitse en Italiaanse agenten, zodat het de ideale locatie vormt voor een spannend spionageverhaal. Aan de hand van een bundeltje documenten in een kluis worden democratie en fascisme, de Spaanse republiek en de mannetjes van Mussolini tegen elkaar uitgespeeld. De lezer verneemt een en ander over de expansiedrift van Il Duce, over de burgeroorlog in Spanje en over wie die heeft gefinancierd. Galeazzo Ciano, Mussolini's schoonzoon, maakt zijn opwachting, net als een zekere Tomás Ferriol, in wie de Spaanse bankier Juan March te herkennen is.

De roman is erg nuttig voor wie zijn inbraaktechnieken bij wil schaven. Na afloop weet je precies hoe je een Schützlingkluis moet kraken, heb je een beknopte geschiedenis van de tango achter de kiezen en ben je een hoop wijzer over Spaanse openingen, kamikazelopers en het Marshall-gambiet. Schaken is 'de kunst van de leugen, van moord en oorlogvoering', schrijft Pérez-Reverte, die al zijn hele schrijversleven lang een passie heeft voor het schaakspel.

Ongeneeslijke heimwee

Het decor waartegen de paardans van Max en Mercedes zich afspeelt, wordt tot in de details beschreven. De garderobe van de personages is aangepast aan de mode van die tijd, de vele merknamen zorgen voor sfeerschepping, de gebeurtenissen zijn keurig ingebed in de twintigste-eeuwse geschiedenis en het verhaal is rijkelijk gestoffeerd met verwijzingen naar boeken en films uit die tijd. Toch bekruipt de personages soms een gevoel van onwerkelijkheid, 'alsof ze in een andere tijd zitten. In een andere wereld.' Geen wonder, want de schrijver dartelt door de twintigste eeuw alsof het niets is. De drie verhaallijnen wisselen voortdurend af.

Twee sociale klassen worden met elkaar geconfronteerd in een wervelende liefdes- en avonturenroman, waaruit een ongeneeslijk heimwee spreekt naar een teloorgegane wereld van raffinement en elegantie. Het oude Europa is niet meer, de tango is uit de mode en we zijn er bepaald niet op vooruitgegaan, vindt Pérez-Reverte.Schaduwtango, met stip een van zijn beste boeken, gaat over dromen en desillusies, liefde en verraad, en is met veel zwier en panache geschreven. Schrijven is de lezer in een hinderlaag lokken waaruit hij niet meer kan ontsnappen, zegt de auteur. In die opdracht is hij met glans geslaagd.

ARTURO PÉREZ-REVERTE

Schaduwtango.

Vertaald door

Nadia Ramer, Wereldbibliotheek, 446 blz., 24,95 euro (e-boek 7,99 euro). Oorspronkelijke titel: 'El tango de la guardia vieja'.

De auteur: Spanjes meest vertaalde auteur. De voormalige oorlogscorrespondent heeft een twintigtal literaire thrillers en avonturenromans op zijn naam staan, waaronderDe schermmeester,De club Dumas enHet paneel van Vlaanderen.

Het boek: de Argentijnse tango staat centraal in deze liefdes- en avonturenroman die bijna de hele twintigste eeuw bestrijkt.

ONS OORDEEL: met stip een van de beste boeken van Pérez-Reverte.

Marijke Arijs ■

Verberg tekst

In 1928 reist de Spaanse componist Armando de Troeye met zijn beeldschone en veel jongere vrouw Mecha naar Buenos Aires om er een tango te componeren. Op de oceaanstomer danst Mecha met Max Costa, een getraumatiseerde ex-legionair en professionele danser die altijd eerst de echtgenoten van zijn danspartners bestudeert voor hij toeslaat, want 'vijfduizend zeemijlen en drie weken tijd konden veel opleveren'. Dat zijn oog niet alleen op de dames, maar ook op hun juwelen valt, zegt veel over Max' financiële toestand. Maar ook Armando de Troeye heeft belangstelling voor Max, zeker als die hem het verschil tussen een authentieke, ruwe, sensuele tango en de gelikte Europese versie uit de doeken doet. De Troeye is op dat moment op zijn hoogtepunt, hij is bevriend met Stravinsky en Picasso en hij begrijpt dat hij nog meer faam kan verwerven als hij zijn tango op 'de manier van de oude wacht' componeert. Die kun je in Buenos Aires nog op heel weinig plaatsen dansen en Max belooft het koppel te tonen waar het allemaal gebeurt. Zo belanden ze in ruige kroegen waar alleen hoeren, dansmeisjes, pooiers en patsers zich ophouden en waar de tango vol oude instincten door dominante mannen en gewillige vrouwen wordt gedanst. De Troeye is meteen gegrepen door die ruwe, heetgebakerde tangoversie en lijkt zelfs opgewonden te raken van de passie die tussen Max en Mecha ontvlamt.

In 1966 komen we Max opnieuw tegen in Sorrento. Zijn schaduw heeft hem verlaten, en sindsdien danst hij niet meer. Hij heeft een leven vol dwaalwegen achter de rug: de juwelendief heeft net iets te vaak gegokt en verloren. Hij is nu chauffeur van de Zwitserse dokter Hugentobler, die na WO II fortuin heeft gemaakt met een psychiatrische privékliniek voor Joodse overlevers van de concentratiekampen. Als Max op straat plots Mecha meent te herkennen, wordt hij in de tijd teruggekatapulteerd.

In de tussentijd is er veel gebeurd. Mecha en Max hebben elkaar voor het laatst in 1937 in Nice ontmoet. Max moet daar een klus opknappen voor de Italiaanse geheime dienst, waardoor de roman halverwege een thrillerwending krijgt. De Troeye is er dan niet meer bij want hij wordt tijdens de Spaanse Burgeroorlog vermoord. Oud leed of niet, na al die jaren kan Mecha Max in Sorrento goed gebruiken als haar zoon het tegen een geslepen Russische schaker moet opnemen. Max moet voor de laatste keer zijn pak van gentleman-dief aantrekken.

Arturo Pérez-Reverte schrijft graag in de breedte. Wie een les in authentieke tango wil of de magie van de schaakkunst wil begrijpen, is bij hem aan het juiste adres. Voeg daar de broeierige historische setting van de wilde twenties, de vooroorlogse spanningen in de jaren 1930 en de schaakrivalen tijdens de Koude Oorlog bij, met de bijbehorende mode, muziek en drankjes, en je bent vertrokken voor meer dan vierhonderd bladzijden leesplezier. Het meeslepende liefdesverhaal, waarbij er ook stevig van bil wordt gegaan, maakt van Schaduwtango een (zomer)roman waarin zowat iedereen zijn gading vindt.

SCHADUWTANGO ****

Arturo Pérez-Reverte , Wereldbibliotheek (originele titel: El tango de la Guardia Vieja), 448 blz., euro 24,95.

JOHANNA SPAEY ■

Verberg tekst

Max Costa leidt op zijn 64e in Sorrento een rustig bestaan als particulier chauffeur. Zijn dubbelleven als danser/oplichter met als werkterrein de harten en juwelen van bemiddelde dames is gestopt. De escapades in 1928 en 1937 met Mecha Inzunza (en haar te gelde gemaakte parelcollier): louter herinneringen. Als hij haar in 1967 weer tegenkomt in Italië als moeder van een schaakgrootmeester hebben de spoken uit het verleden een verrassing voor hem in petto. De auteur (Cartagena, 1951) was jarenlang oorlogscorrespondent voor hij zich ontwikkelde tot de meest vertaalde en bekroonde Spaanse auteur. Hij heeft zo’n twintig titels op zijn naam staan, waaronder de bestsellerreeks rond kapitein Alatriste. Ouderwets spannend boek rond thema’s als passie en verraad en de schaduwzijden van het menselijk bestaan. Deze roman in soepele vertaling vraagt om een breed lezerspubliek.