Het drielichamenprobleem opent midden in de Culturele Revolutie, die traumatische periode in de Chinese geschiedenis waarin Mao Zedong het gehele land tegen elkaar opzette tot niets en niemand meer functioneerde en tallozen de dood vonden. De periode wordt door de Chinese schrijver Liu Cixin op een nieuwe manier behandeld.

Een jonge Rode Gardiste wordt door een lid van een vijandige factie doodgeschoten, een professor wordt voor de ogen van zijn familie doodgeslagen, zijn dochter Ye Wenjie afgevoerd naar een afgelegen legerbasis, met de boodschap dat ze er niet meer vandaan zal komen.

countdown

De tweede verhaallijn speelt in het heden, waar Wang Miao, wetenschapper werkzaam in de nanotechnologie en amateurfotograaf, iets vreemds ontdekt: er verschijnt een onverklaarbare countdown op zijn foto's - en in zijn blikveld. Het lijkt magie. Op zoek naar een verklaring raakt hij betrokken bij een complot tegen de wetenschap (of een complot van wetenschappers?) en de verdediging van de aarde in de intergalactische oorlog die op handen blijkt te zijn.

Intussen speelt Wang op aanraden van een medestrijder, politieagent Shi Qiang, het computerspel Drie lichamen. Hierin reist de speler door verschillende tijden in een vreemd oord waarin de dagen onregelmatig zijn en de zon soms tijdenlang helemaal wegblijft. Doel van het spel: ontdekken wat hiervan de oorzaak is.

Lang blijft onduidelijk wat de drie verhaallijnen van Het drielichamenprobleem met elkaar te maken hebben, maar dan brengt Liu Cixin ze bij elkaar en blijken ook schijnbaar onmogelijke gebeurtenissen geheel overtuigend verklaard te kunnen worden. De werkelijkheid die we zien is niet de enige werkelijkheid: een computerspel is niet zomaar een spel, een afgelegen onderzoeksbasis blijkt contact te kunnen leggen met buitenaards leven, en zelfs een waterstofatoom blijkt meer te kunnen zijn dan een piepklein waterstofatoom.

Liu (bij Chinese namen staat de familienaam vooraan) is de godfather van de hedendaagse Chinese sciencefiction. De trilogie waarvan Het drielichamenprobleem het eerste deel is, is met afstand zijn beroemdste boek. De Amerikaanse oud-president Barack Obama sprak er lovend over en in 2015 won het boek als tweede niet-Engelstalige werk ooit de Hugo Award voor sciencefiction. En het wordt nu door Netflix verfilmd.

Het is dus goed nieuws dat deze trilogie nu in het Nederlands verschijnt. Jammer alleen dat dit eerste deel haastig uit het Engels is vertaald en niet zorgvuldig uit het Chinees. Regelmatig schemert het Engels door de tekst heen. Er staan spelfouten in Chinese namen en woorden, en specifiek Chinese zaken worden vaak verkeerd vertaald. Ook is het Nederlands vaak houterig. Die haast achter de vertaling is zonde, want dit is een fijn boek: elk hoofdstuk maakt nieuwsgierig naar het volgende (zoals het hele boek nieuwsgierig maakt naar het volgende deel), de gebeurtenissen volgen elkaar in vlot tempo op en Liu brengt zijn verhaallijnen en personages knap bij elkaar. Een aanrader dus, en niet alleen voor liefhebbers van 'harde' sciencefiction.

Prometheus, 400 p., 19,99 euro.

Verberg tekst

★★★★½

De rijzende ster aan het sciencefictionfirmament is de Chinees Cixin Liu, van wie de 'Remembrance of Earth's Past'-trilogie al miljoenen fans vergaarde, onder wie Barack Obama en George R.R. Martin ('Game of Thrones'). In dit eerste deel van de trilogie onderzoekt nanotechnoloog Wang Miao een reeks mysterieuze zelfmoorden onder wetenschappers. Op zijn zoektocht ontdekt hij hoe uiteenlopende zaken aan elkaar gelinkt zijn: een politieke moord tijdens het Mao-tijdperk, een geheimzinnig project dat signalen het heelal instuurt en een virtualrealityspel. Liu laat zijn verbeelding onbegrensd stromen met dat computerspel, waarin wereldvermaarde filosofen en wetenschappers figureren die proberen de onvoorspelbare interactie tussen drie zonnen te ontcijferen, in een duizelingwekkend decor van merkwaardige beschavingen en natuurverschijnselen. Cixin rijgt maatschappelijke, ecologische en religieuze elementen aan een plotlijn die heen en weer slingert tussen fonkelnieuwe natuurkundige inzichten. Hij slaagt er zelfs in om de frustratie bij de aartsmoeilijke uitweidingen rond astrofysica zowel voor de personages als voor de lezer telkens te doen uitmonden in een aha-ervaring. Deze onvergelijkbare literaire maalstroom beukt zo hard tegen de grenzen van natuurkunde, gaming en fictie aan, dat we gerust de term 'briljant' vanonder het sterrenstof mogen blazen. 

Verberg tekst

In mijn tienerjaren werkte ik mee aan SETI, een hobbyproject dat ontstaan was in de schoot van NASA en maar één doel had: buitenaards leven opsporen. SETI-geleerden speurden het hemelgewelf af op zoek naar vreemde signalen maar omdat de hemel nogal groot is en de menselijke rekenkracht klein, rekende SETI op de hulp van nerdy tienerjongens. Datapakketjes werden de wereld rond gemaild en iedereen met een processor – in mijn geval die van een Compaq Deskpro – mocht helpen om de satellietsignalen te analyseren. Dat ging prima. Het balkje met verwerkte data schoof elke dag een millimeter op. Tot mijn vader me kwaad de Belgacom-factuur liet zien: massa’s data via een inbelmodem naar SETI sturen bleek een te kostelijke grap, buitenaardse beschavingen of niet.

In Het drielichamenprobleem van de Chinese bestsellerauteur Cixin Liu gaan Chinese wetenschappers een stapje verder. Via het ultrageheime satellietproject Rode Kust proberen ze eind jaren zestig een dialoog aan te gaan met de aliens van Triosolaris. Vanuit communistisch oogpunt begrijpelijk: China wil deze ruimterace winnen en wie het eerst met buitenaards leven communiceert kan ook zijn antikapitalistische wereldbeeld aan mogelijke bezoekers opleggen.

Decennia later is de wereldelite verdeeld: de bewoners van Triosolaris blijken op zoek naar een betere planeet en maken hun plannen kenbaar via een complexe videogame. De vraag is: moeten we meeheulen met de veroveraars om zo de aarde te redden?

Liu stoffeert zijn roman (het eerste deel van een trilogie) met voldoende culturele en wetenschappelijke achtergrond om ook scifihaters over de streep te trekken. In het openingshoofdstuk toont hij de gruwel van de Culturele Revolutie en verderop laat hij zien hoe wetenschap zich tot in het absurde naar een tirannieke leer moet schikken. Zo werd het woord ‘zonnevlekken’ verboden door Mao omdat hij de Rode Zon was, en die mocht niet besmeurd worden.

Aan spanning geen gebrek in deze interplanetaire rollercoaster en de filosofische discussies worden vaak origineel beslecht: dankzij de avatars in de game kan Liu Newton in debat laten gaan met Einstein, en met behulp van een Chinees leger bouwt hij een levend moederbord na, een beetje zoals SETI rekende op eenzame jongetjes die op een zolderkamer dat ene verlossende signaal hoopten te ontcijferen. Benieuwd of de baanbrekende wetenschap in de volgende delen van Liu’s trilogie ook gefnuikt zal worden door een telefoonrekening.

***

Prometheus (oorspronkelijke titel: San ti), 398 blz., € 19,99.

Verberg tekst

Dit werk van een veel gelouterde Chinese sciencefiction-schrijver (1963) uit 2008 is nu in het Nederlands verschenen. In het Westen leeft het idee dat de Chinese overheid alle literatuur censureert, maar dit boek begint met grafische beschrijvingen van de terreur van de Culturele Revolutie. De plot heeft twee verhaallijnen. Ye Wenjie ziet haar professor door de Rode Garde vermoord worden en wordt zelf naar een werkkamp gestuurd. De tweede verhaallijn speelt veertig jaar later en volgt de nano-ingenieur Wang, die betrokken wordt bij de moord op vooraanstaande wetenschappers. Het centrale thema - het eerste contact met buitenaardsen - is zeker niet nieuw, maar wordt hier goed uitgewerkt. Het boek is sterk in de extrapolatie van de natuurwetenschap, waarbij het thema’s als het morele hart van de wetenschap en de grenzen van het mogelijke aansnijdt. De karakterisering en stijl zijn minder sterk. De plot komt niet tot een afronding; er volgen nog twee delen. Met een lijst van personages. Een boeiende ‘hard core’ SF-roman. Voor de liefhebbers van Kim Stanley Robinson en David Brin. Verberg tekst

Het drielichamenprobleem opent midden in de Culturele Revolutie, die traumatische periode in de Chinese geschiedenis waarin Mao Zedong het gehele land tegen elkaar opzette tot niets en niemand meer functioneerde en tallozen de dood vonden. Het is een periode waarover al veel literatuur is verschenen, maar die door de Chinese schrijver Liu Cixin op een nieuwe manier wordt behandeld.

Een jonge Rode Gardiste wordt doodgeschoten door een lid van een vijandige factie, een professor wordt doodgeslagen voor de ogen van zijn familie, en zijn dochter Ye Wenjie wordt afgevoerd naar een afgelegen legerbasis, met de boodschap dat ze daar niet meer vandaan zal komen.

De tweede verhaallijn speelt in het heden, waar Wang Miao, wetenschapper werkzaam in de nanotechnologie en amateurfotograaf, iets vreemds ontdekt: er verschijnt een onverklaarbare countdown op zijn foto's - en in zijn blikveld. Het is wetenschappelijk onmogelijk, het lijkt magie. Op zoek naar een verklaring raakt hij betrokken bij een complot tegen de wetenschap (of is het een complot van wetenschappers?) en de verdediging van de aarde in de intergalactische oorlog die op handen blijkt te zijn.

Intussen speelt Wang op aanraden van een medestrijder, politieagent Shi Qiang (type ruwe bolster, blanke pit), het computerspel 'Drie Lichamen'. Hierin reist de speler door verschillende tijden in een vreemd oord waarin de dagen onregelmatig zijn en de zon soms tijdenlang helemaal wegblijft. Doel van het spel: ontdekken wat hiervan de oorzaak is.

Lang blijft onduidelijk wat de drie verhaallijnen van Het drielichamenprobleem met elkaar te maken hebben, maar dan brengt Liu Cixin ze bij elkaar en blijken ook schijnbaar onmogelijke gebeurtenissen geheel overtuigend en op grootse wijze verklaard te kunnen worden. De werkelijkheid die we zien is niet de enige werkelijkheid: een computerspel is niet zomaar een computerspel, een afgelegen onderzoeksbasis blijkt contact te kunnen leggen met buitenaards leven, en zelfs een waterstofatoom blijkt meer te kunnen zijn dan een piepklein waterstofatoom.

Liu (bij Chinese namen staat de familienaam vooraan) is de godfather van de hedendaagse Chinese sciencefiction. De trilogie waarvan Het drielichamenprobleem het eerste deel is, is met afstand zijn beroemdste boek. De Amerikaanse oud-president Obama sprak er lovend over en in 2015 won het boek de Hugo Award voor sciencefiction als tweede niet-Engelstalige werk ooit. En het wordt nu door Netflix verfilmd.

Het is dus goed nieuws dat deze trilogie nu in het Nederlands verschijnt. Jammer alleen dat zo'n mijlpaal van een boek haastig uit het Engels is vertaald en niet zorgvuldig uit het Chinees. Regelmatig schemert het Engels door de tekst heen. Er staan spelfouten in Chinese namen en Chinese woorden, en specifiek Chinese zaken worden vaak verkeerd vertaald. Ook is het Nederlands vaak houterig. Die haast achter de vertaling is zonde, want dit is een fijn boek: elk hoofdstuk maakt nieuwsgierig naar het volgende (zoals het hele boek nieuwsgierig maakt naar het volgende deel), de gebeurtenissen volgen elkaar in vlot tempo op en Liu brengt zijn verhaallijnen en personages knap bij elkaar. Een aanrader dus, en niet alleen voor liefhebbers van 'harde' sciencefiction.

Vert. Eisso Post. Prometheus; 400 blz. € 19,99.

Verberg tekst