Mendocino, een stadje langs de Noord-Californische kust, staat bekend om zijn wiettelers en bejaarde hippies. Gabriel Tallent kent de omgeving tot in de details, zo blijkt uit zijn debuutroman Mijn allerliefste schat, een gehypet boek dat volgens Stephen King net zo'n meesterwerk is als Catch-22 of Spaar de spotvogel. Helemaal misplaatst is de vergelijking met dat laatste boek niet. Mocht Turtle, hoofdpersonage uit Mijn allerliefste schat, opgroeien in een liefhebbend gezin, dan zou ze wel wat lijken op Scout Finch uit de roman van Harper Lee. Ze is het type jonge heldin dat je vaker tegenkomt in Amerikaanse fictie: ondernemend, zelfstandig en dapper. Even sterk als Spaar de spotvogel is Tallents debuut niet, maar het is op zijn minst veelbelovend.

Turtle woont met haar vader Martin in een bouwvallig en met klimroos en gifeik overwoekerd huis. Op de eerste bladzijden al lees je dat een van de ramen vol hangt met schietschijven. Wanneer je verderop het meisje rauwe eieren ziet eten als ontbijt weet je dat het goed mis is. Martin is een intellectuele sadist die zijn veertienjarige dochter 's nachts verkracht. Hij beledigt haar, noemt haar 'een analfabeet, heet spleetje', maar hij houdt ook van het kind dat hij sinds de dood van zijn vrouw alleen opvoedt. 'Je bent van mij', is zijn mantra.

Martin slaat haar om de oren met zijn filosofieën over het einde van de wereld. Hij leest Heidegger en hoort zichzelf graag oreren. Turtle krijgt te horen dat de wereld door en door slecht is, dat het ieder voor zich is.

Turtle heeft veel moeite om te volgen op school. Een van de leraren probeert haar uit haar tent te lokken, maar het meisje keert zich van iedereen af. Bikkelhard lijkt ze voor haar medescholieren, ze komt zelfs gewapend naar school. Maar alles verandert wanneer Turtle Jacob leert kennen, een leeftijdgenoot die opgroeit in een warm nest.

Eenling

Tallent brengt Turtles emancipatiestrijd in lyrische bewoordingen. Het landschap van de redwoods krijgt iets spookachtigs in zijn beschrijvingen. Rododendrons hebben 'leerachtige, prehistorische bladeren', 'lichtbundels vallen schuin tussen de onvolgroeide bomen door'. Af en toe neigt de schrijver naar bombast.

De mannen in Turtles leven zijn praters, ook Jacob. Martin doet denken aan Humbert Humbert uit Lolita, nog zo'n verbaal personage, al is hij minder geraffineerd. Mijn allerliefste schat is sowieso gewelddadiger dan de roman van Nabokov.

Tallent is erg goed in de weergave van Turtles innerlijke strijd. Hij laat zien hoe het kind haar vader tegelijk liefheeft en haat. Het perspectief is licht afstandelijk, maar bij momenten duikt de schrijver diep in de gedachten van het meisje, dat enkel in haar hoofd goed is met taal. Verder bezit Tallent de gave om de fysieke ontberingen van de personages te vangen in woorden met een hartslag.

Onvervalste thriller

Mijn allerliefste schat is, naast een roman over misbruik en geweld, een verhaal over dat oer-Amerikaanse personage: de eenling die tot de tanden gewapend de wildernis opzoekt. Dit boek verraadt een grote interesse voor ecologie, een passie voor de redwoods en voor de kust.

Echt filosofisch is dit debuut niet. In wezen is het een aaneenschakeling van scènes waarin vader en dochter de confrontatie met elkaar aangaan. Vooral in het tweede deel is dit boek een onvervalste thriller. Alleen is de ontknoping weinig verrassend. Jammer genoeg is de Nederlandse vertaling minder lyrisch dan de originele tekst.

Vertaald door Jan de Nijs, Ambo Anthos, 464 blz., 21,99 € (e-book 12,99 €). Oorspronkelijke titel: 'My absolute darling'.

Verberg tekst

Het verhaal van een meisje van veertien, Turtle Alveston, dat samen met haar vader Martin op een afgelegen plek woont in een onherbergzaam gebied van de VS. De twee zijn sterk op elkaar aangewezen en Martin leert zijn dochter allerlei dingen over overleven in de ruige natuur; ook schietles is een belangrijk element in haar opvoeding. Martin is een zeer strikte leermeester die soms sadistische leermethodes gebruikt. En zijn liefde voor Turtle is zo absoluut dat incest er deel van uitmaakt. Pogingen van goedwillende mensen, een leerkracht en een opa, om Turtle hulp te bieden, lopen op niets uit, deels omdat Turtle zelf ambivalent is over haar relatie met haar vader. Er komt een crisis als Turtle een vriend krijgt en Martin zijn extreem gewelddadige bezitterigheid toont. Het verhaal is geschreven vanuit het perspectief van Turtle. Dit is een meeslepend geschreven boek met poëtische passages over de natuur, maar de lezer moet wel een sterke maag hebben, want het geweld en de incestueuze seks worden tot in detail beschreven. Een debuut dat veel aandacht heeft getrokken. Verberg tekst

De veertienjarige Turtle woont met haar vader Martin in een blokhut in de bossen van Noord-Californië. Om het huis liggen kogelhulzen, binnen hangen met kogels doorzeefde schietschijven. Toen Turtle zes was, leerde Martin haar schieten. Nu is ze scherpschutter. Harder dan de natuur zelf wil ze worden, op blote voeten loopt ze de hele dag door het bos en over puntige kliffen langs het strand. Thuis bestaat haar ochtendritueel uit het opslurpen van een paar rauwe eieren, het gooien van een flesje bier naar haar vader, die het met zijn tanden opent, en de mededeling dat hij haar écht niet naar de schoolbus hoeft te brengen. Wat hij toch doet. Martin is bezitterig en wantrouwig. Hij noemt haar 'klontje', en 'allerliefste schat', wat akelig en onheilspellend overkomt. Op school gaat het niet best met Turtle, wat weinig verwondering wekt. Dat is het begin. Maak je op voor een helse rit.

Een tienermeisje dat in moeilijkheden raakt en de heldin in haar eigen verhaal moet proberen te worden: het is een beproefd concept uit het Young Adultgenre. Denk aan de boogschietende Katniss uit 'The Hunger Games'. Ook met Turtle leef je meteen mee: je wilt dat ze overleeft en overwint. Je houdt ondanks alles steeds een vaag besef dat dit ook zal gebeuren. Zoals in een YA-roman dus. Je weet ook dat het erger moet worden voor het beter kan worden. Want Turtle wordt niet opgevoed door zomaar een dominante machovader met een fixatie op wapentuig, hemel nee, Martin is een regelrechte psychopaat die zijn dochter geestelijk en lichamelijk mishandelt. Turtle haat en aanbidt haar vader, weet dat ze zich moet losmaken maar weet ook dat hij haar niet zal laten gaan. Je keel wordt dichtgeschroefd, verder lezen is soms onmogelijk, bijvoorbeeld wanneer Martin een vlijmscherp mes onder haar kruis houdt terwijl ze hulpeloos aan een balk hangt, als hij haar slaat met een pook wanneer hij ontdekt dat ze een vriendje heeft, en boven alles als hij haar 's nachts meeneemt naar zijn reusachtige sequoiahouten bed om haar te verkrachten. Wie het boek boos wegsmijt kan niets verweten worden. Ik las met de kiezen op elkaar door, geplaagd door een dilemma: mag je over kindermisbruik schrijven in een boek dat het ritme heeft van een spannende blockbuster-actiefilm? De vraag stellen is hem beantwoorden: literatuur hoeft zich naar geen enkel moreelsysteem of lezersbehoefte te voegen. Maar soms voelt dat anders. Een boek over zo'n beladen onderwerp, zo ben je geneigd te denken, kan maar beter méér bieden dan een macabere achtbaanrit. Biedt Tallent ook meer?

Allereerst, hij schrijft goed. Erg goed. Hij heerst over zijn decor, Noord-Californië, de bossen,de kust en alle flora en fauna. Daarnaast is niet alles loodzwaar en somber. Er komt lucht in het verhaal als Turtle tijdens een van haar eenzame strooptochten door de bossen twee verdwaalde puberjongens ontmoet. Zij vergapen zich aan de stoere Turtle met haar mes en haar overlevingstechnieken en noemen haar 'de pistolenzwaaiende, kettingzaagmaaiende koningin van postapocalyptisch Amerika'. Op een van de jongens wordt Turtle verliefd, het is verwarrend, ontroerend en pril. Helaas laat de reactie van Martin zich raden. Turtle is zo verlamd door haar Stockholmsyndroom dat ze niet in staat is het vege lijf nog te redden - liever vernietigt ze zichzelf. Maar als Martin een nieuw slachtoffer heeft gevonden in het weggelopen meisje Cayenne, dat hij ergens heeft opgepikt, komt er een nieuw instinct bij Turtle naar boven. Een ander redden uit de klauwen van Martin, dat wordt haar doel.

Tallent portretteert Turtle als een meisje dat ondanks haar zelfhaat en waarschijnlijk permanente beschadiging in staat is tot medemenselijkheid, moreel gedrag en zorgzaamheid. Eerst zorgt ze obsessief voor haar pistool en haar mes. Aan het einde van het boek zorgt ze voor planten in haar tuin en durft ze zich te voorzichtig hechten aan anderen. Die wending overtuigt en ontroert, en tilt het boek uit boven het niveau van de shock-and awe thriller.

Gabriel Tallent schreef met groot vakmanschap en pijnlijke precisie een gruwelijk boek. Maar wie een menselijker verhaal wil lezen dat gaat over een stoer meisje dat zich los moet maken van haar vader, raad ik 'Ronja de Roversdochter' aan.

Vert. Jan de Nijs. Ambo Anthos; 385 blz. €21,99.

oordeel

Een pijnlijk precies beschreven helse rit.

Verberg tekst