Zoïlus is van plan zich op te blazen in het vliegtuig dat weldra zal opstijgen. Als een stilstaand beeld in een actiefilm wordt op de eerste bladzijde het hoofdpersonage beschreven terwijl die op het punt staat om tot de actie over te gaan. Hij benut de lange wachttijd in de vertrekhal om in zijn notaboekje, dat De Winterreis is geworden, neer te pennen hoe hij tot zijn duister plan is gekomen. Vervolgens begint een lange flashback die aanhoudt tot het einde van de roman.

Die verhaalconstructie heeft zo zijn gevolgen voor de leeservaring: het lijkt erop dat de schrijfster, Amélie Nothomb, de lezer voor schut wil zetten. De beginpagina's kondigen een spannend verhaal aan ("vandaag ga ik wel degelijk het vliegtuig van halftwee opblazen"), maar in het vervolg stapelen de onwaarschijnlijkheden zich op. Het fundamenteelste probleem betreft wel de bestaansmogelijkheid van het boek zelf: hoe kunnen we de schrijfsels lezen die bij de vliegtuigramp ten onder zijn gegaan? Met een knipoog naar Chateaubriand maakt Zoïlus zelf ook de bedenking dat je 'jammer genoeg' niet kunt schrijven 'van over het graf'. Daarnaast bevolkt Nothomb haar universum met de vreemdste creaturen, te beginnen bij het hoofdpersonage zelf, dat een nogal drastisch besluit trekt uit de afwijzing van zijn geliefde. Die heet Astrolabe en woont samen met een zekere Aliénor, een mentaal gehandicapte schrijfster. De twee meiden leiden een zonderling bestaan. Zo vertikken ze het om verwarming aan te schaffen in hun appartement.

Nothomb zet ook het literaire wereldje zelf in zijn hemd. De romantische bestaansconditie van de poète maudit krijgt hier vorm in Aliénor, een onaantrekkelijk debieltje die er echter wel in slaagt om Literatuur te produceren. Daarnaast is er ook een 'nomen est omen'-spel met de bizarre voornamen van de personages, die allemaal wel iets hebben met literatuur en daardoor een nogal Don Quichottesk imago krijgen.

Door het vrolijke geschrijf heen behoudt Nothomb een frisse stijl, die het verhaal voortstuwt en bol staat van de spitsvondige vergelijkingen. De Winterreis is een reis in het verleden van het personage, maar alludeert ook op de "trip" ? die overigens heel kleurrijk wordt beschreven ? die de drie personages ondergaan na het eten van een bakje paddo's. Tegelijkertijd verwijst de titel ook naar het gelijknamige werk van Schubert dat, zoals letterlijk bevestigd wordt, hoegenaamd niets te maken heeft met de nakende daad. De lezer opnieuw voor schut gezet.

De winterreis is een spannend en amusant spel met de lezer, tussen de personages onderling en met een aantal literaire conventies. Nothomb, die sinds 1992 elk jaar een boek wist te publiceren, schreef een onderhoudend werkje, maar geen grootse Literatuur. [Francis Mus] Hide text

De excentrieke Nothomb (1967) excelleert doorgaans in kluchtig-absurdistisch uitvergrote situaties, al dan niet met autobiografische inslag. Zo ook in deze roman, nagenoeg gelijktijdig in Frankrijk en Nederland uitgebracht. Zoïlus, de mannelijke ik-figuur, is verliefd op Astrolabe. Als verzorgster en agente van literair genie en geestelijke kneus Aliénor is zij echter niet bij machte zijn liefde te beantwoorden. Hij wil daarom met een gekaapt vliegtuig zelfmoord plegen, gedragen door Schuberts liederencyclus "Die Winterreise". "Een onvoorwaardelijke afwijzing van de mensheid, mezelf inbegrepen." Dat is de uitkomst van een tragikomisch beschreven psychisch proces tussen drie merkwaardige personages, in wie de Belgische schrijfster zich verbrokkeld weerspiegelt. Nee, de top 5 in haar rijke oeuvre (17 romans, 1 toneelstuk) zal deze roman wel niet halen. Wat overigens onverlet laat dat de talrijke Nothomb-fans ook nu ruimhartig bediend worden met fraai geformuleerde statements over de menselijke aard, over de opperste genade van de liefde, over de haat die achter dogma's schuilgaat, over de macht van woorden over leven en dood. Kleine paperback, duidelijke druk. Hide text