Kennis van de avond (het eerste boek ooit in Zuid-Afrika dat onder het apartheidsregime werd verboden, zogezegd omwille van de vrijmoedige seksuele passages erin), De muur van de pest, Geruchten van regen, Houd-den-Bek, De Duivelsvallei... wie ook maar enigszins vertrouwd is met de moderne Zuid-Afrikaanse literatuur, weet dat het hier gaat om titels van André Brink. Zijn romans worden over de hele wereld gelezen, ze zijn vertaald in 35 talen. Eind vorig jaar verscheen Anderkant die stilte, nu in het Nederlands te lezen onder de titel De andere kant van de stilte.

"Hier heerst alleen stilte, een stilte van afstand en ruimte, te diep zelfs voor angst, te alomtegenwoordig". Meteen al op de aanvangsbladzijde van De andere kant van de stilte wordt de lezer meegezogen in wat het levensverhaal zal worden van Hannah X, de vrouw die haar gezicht verborgen houdt achter een 'tuitkappie', een hoofddeksel met een grote kap. Alleen al haar naam: Hannah X. Toen Hannah rond de eeuwwisseling in Hamburg inscheepte op de Hans Woerman om samen met een aantal andere Duitse vrouwen de oversteek te maken naar de toenmalige Duitse kolonie Zuidwest-Afrika -- waar ze de daar gelegerde Duitse soldaten 'ten dienste' moest staan --, werd haar naam onleesbaar onder een inktvlek. Ook al op de openingspagina vertelt Brink hoe zijn hoofdfiguur voor het eerst weer, na zovele jaren, in de spiegel durft kijken en zo de confrontatie aangaat met haar verminkte gezicht. Waar die verminking vandaan komt, waarom ze daar in de woestijn in slot Frauenstein -- waar de Duitse vrouwen werden gedumpt die geen man konden bekoren --, haar gezicht altijd verborgen bleef houden achter die immense kap, en waarom ze dan toch zichzelf durft aan te kijken en van dat moment af kordaat het heft in handen neemt, op zoek naar 'de andere kant van de stilte': rond deze basisgegevens bouwt Brink een indrukwekkende roman op.

Heel symbolisch last Brink vooraan in zijn roman een passage in waarin de schrijver, die als vertellende ikfiguur af en toe met een aantal bemerkingen naar voren treedt, zich van zijn bezoek aan Bremen, waar hij informatie verzamelde voor zijn verhaal over Hannah X, de schilderijen van Paula Modersohn-Backer herinnert die zich in de collectie-Roselius bevinden: "beelden van een angstaanjagend isolement, met toch iets van verzet, een universum van melancholie, veronachtzaming en gedempte kleuren waarachter je een eeuwig verzwegen geheime wereld vermoedt". Betere samenvatting voor Hannah X's leven kon Brink niet gegeven hebben: als weeskind terechtgekomen bij 'De kindertjes van Jezus' en daar al brutaal geconfronteerd met op macht beluste zusters en een pedofiele dominee, nadien door hetzelfde weeshuis bij gezinnen geplaatst waar ze ook al de opdringerige mannen van zich moet houden en daarom letterlijk en figuurlijk gevlucht naar Zuid-west-Afrika. Op die bootreis vindt ze troost in de armen van een andere Duitse vrouw, die als ze misbruikt wordt door de soldaten die de reis meemaken, zelfmoord pleegt. In Afrika aangekomen wordt ze op de trein brutaal geschoffeerd door een Duitse officier en als Hannah zich verzet, wordt ze op een mensonwaardige manier verminkt. In slot Frauenstein aangekomen, nadat ze eerst nog door een groep Nama's is opgevangen en verzorgd, sluit ze Katja in haar hart. Als ook die door Duitse soldaten wordt opgeëist, neemt ze wraak. Gedreven door de haat -- het motief van het boek -- gaat ze op zoek naar de officier die haar op de trein liet verminken. Magistraal, bijna hallucinant is het verhaal over de kruistocht (maar daar lijkt het op) die Hannah door de woestijn onderneemt. Als een moderne Jeanne d'Arc (de figuur trouwens die ze van in haar kindertijd bewonderde) trekt ze, met in haar spoor een groeiend leger van mensen die zich willen verzetten tegen de Duitsers, naar Windhoek. De ontknoping van de roman, met als kader de confrontatie met haar beul van op de trein, zorgt dan voor een verrassing van formaat...

De andere kant van de stilte is een meesterstuk qua vertelkunst en literaire beheersing. André Brink meandert doorheen het leven van zijn hoofdpersonage door de episodes uit haar leven vanuit een a-chronologische lijn te vertellen. Verder creëert hij een subtiel evenwicht tussen historische gegevens en de fictieve verwerking ervan: de blinde vlekken in Hannah's leven worden door de auteur overtuigend ingevuld, niet alleen met gegevens die op een historische werkelijkheid (kunnen) teruggaan, maar evengoed met mythische verhalen van de Nama's en de Herero's, de bewoners van Namibië. En al even overtuigend is de symboliek die aan het portret van deze sterke vrouw een bijkomende dimensie verleent: die andere kant van de stilte, de stilte die Hannah als kind ooit hoorde in het ruisen van een schelp en haar ervan heeft overtuigd dat aan de andere kant van de (haar) realiteit een andere, zinvollere en leefbare realiteit bestaat. [Jooris Van Hulle] Masquer le texte

De Zuid-Afrikaan Brink (1935) heeft grote bekendheid verworven met zijn romans die zich ten tijde van de apartheid afspelen, of zoals 'Donkermaan' ten tijde van de post-apartheid. Deze nieuwste roman speelt zich in een andere tijd en in een ander deel van Afrika af, te weten het begin van de 20e eeuw in de Duitse kolonie Zuid-West-Afrika. Het beschrijft het verschrikkelijke levensverhaal van het Duitse weesmeisje Hanna X, dat op zoek naar een betere toekomst in deze kolonie terechtkomt. In het eerste gedeelte, waarin we al snel horen dat Hanna op gruwelijke wijze is verminkt, vernemen we via flashbacks haar treurige jeugd in het weeshuis en als dienstmeisje bij talloze gezinnen. Telkens draait haar leven om mishandeling en misbruik. Het tweede gedeelte speelt zich geheel af in de woestijn waar Hanna met een groepje slachtoffers van wreedheden doorheentrekt met als missie: wraak op de kolonisten. Brink weet het leed invoelbaar te beschrijven, zonder dat het sentimenteel wordt. De kritiek op de christelijke zendingsdrang en het wrede kolonialisme is prominent aanwezig. Aangrijpend en gewelddadig verhaal. Paperback; kleine druk. Masquer le texte