De foto op het voorplat van De rivier van Karl Marlantes is indrukwekkend. Voor een omgezaagde boom waarvan de stam bijna drie volwassen mensen hoog is poseren twee mannen en een vrouw met een indrukwekkende zaag die makkelijk vijf meter lang is. Marlantes, die beroemd werd met het Vietnam-epos Matterhorn, dook voor zijn tweede roman in het leven van de migrantenfamilies in het begin van de vorige eeuw van de VS. Meer bepaald schrijft hij over de houtkappers in de staat Washington. Velen van hen kwamen uit Finland en probeerden daar in barre omstandigheden maar met een revolutionaire geest een nieuw leven op te bouwen. Het hoofdpersonage is een 'rooie' vrouw die streeft naar de ontvoogding van de arbeiders.

In september 1901 geeft een onderwijzer aan de dertienjarige Aino Koski Het communistisch manifest van Karl Marx en Friedrich Engels te lezen. Zij woont met haar familie in een afgelegen dorp diep in Finland, dat op dat moment tot Rusland behoort. De geschriften van Rosa Luxemburg zullen haar leven voorgoed veranderen. Ze sluit zich aan bij een partij die met geweld wil vechten tegen de Russische overheersing, maar ze wordt opgepakt en gefolterd. Nadien reist ze haar broers achterna die naar de VS zijn geëmigreerd en werken in de houtindustrie.

Joe Hill

Aino ontpopt zich als een volbloed revolutionaire die zich wil inzetten voor de verbetering van de meedogenloze werk- en leefomstandigheden van de arbeiders. Ze organiseert meetings, gaat de confrontatie aan met de bazen en met arbeiders die de rode furie net iets te fel vinden. Ze werkt samen met onder anderen Joel Hagglund, een Zweeds-Amerikaanse activist die als Joe Hill vereeuwigd werd in het protestlied van Joan Baez. Hij zal in 1915 geëxecuteerd worden. Tegelijk moet Aino talloze vrijers afhouden die van haar een brave echtgenote en een moeder willen maken.

Marlantes' ambitieuze roman - de omschrijving Great American novel dient zich opnieuw aan - overspant een halve eeuw en bevat schitterende passages, vooral wanneer hij het harde labeur in de houtkap in de oerbossen beschrijft. Goed is ook dat Marlantes het leven van de familie Koski verbindt met de grote maatschappelijke en politieke omwentelingen van eerste decennia van de twintigste eeuw. Aino is een vrouw om van te houden: empathisch, eigenzinnig en taai. 'Leven in angst is geen leven', leert ze van haar vader. Naar het einde toe wordt de roman te fragmentarisch en verslapt de spanning. Marlantes' vertelstijl is eerder vlak. De rivier doet denken aan Schorshuiden van Annie Proulx, maar zij evoceert de pioniersgeest waarop de VS gebouwd is, indringender en met meer literaire finesse.

Vertaald door Frans Reusink, Meulenhoff, 766 blz., 26,99 € (e-boek 17,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Deep river'.

Masquer le texte

Twee Finse broers en een zus vluchten rond 1900 voor de invloed van Rusland. Ze gaan naar het westen van de Verenigde Staten en vestigen zich, net als andere Finse families, in een houtkapgemeenschap. Ze bouwen een leven op tussen houthakkers en vissers in een Verenigde Staten in ontwikkeling, met onder andere de start van vakbonden. De oudste broer, Ilmari, is sterk religieus en wil een kerk opzetten. De tweede broer, Matti, focust op geld en het starten van een houtkapbedrijf. De jongste, zus Aino, een centraal figuur, is van jongs af aan geïnteresseerd in sociaal activisme en het welzijn van houthakkers. Drie duidelijke thema’s die verwijzen naar de Verenigde Staten van die tijd: god, geld en politiek. Ook houden de drie een sterke band met de Finse cultuur en tradities. Een sterk opgezet boek, met historische achtergronden, details en een intelligente schrijfstijl. Een ambitieus werk, gericht op liefhebbers van het familie-epos en de historische roman. De debuutroman van de auteur (1944) ‘Matterhorn’ over de Vietnamoorlog, was net zo imposant. Ook schreef hij zijn memoires in ‘Oorlog voeren’. Masquer le texte