Bijna op kousenvoeten verscheen in 2013 de debuutroman Woesten van de volkomen onbekende Kris Van Steenberge (°1963). De Lierse leraar putte voor zijn oorlogs- en dorpsroman uit de verhalen van zijn grootvader en situeerde die tegen het decor van het piepkleine Woesten in de Westhoek, waar het wapengekletter ooit in alle hevigheid woedde. Verwoesting en verminking bleken de stuwende krachten van het verhaal met thrillerelementen. Langzaamaan groeide Woesten uit tot een steadyseller met 25.000 verkochte exemplaren, zeker nadat Van Steenberge er de Vlaamse Debuutprijs en de Bronzen Uil voor had opgestreken.

Het gebeurt zelden dat een late schrijversroeping zo veel succes toebedeeld krijgt. Van Steenberge nam wijselijk de tijd voor opvolger Blindelings. "Ik wilde geen tweede Woesten schrijven, maar wegdrijven van de historische setting en de Vlaamse klei die ik toen bewust opzocht. Bovendien wilde ik een boek schrijven dat ik zelf graag zou lezen", vertelde Van Steenberge over zijn tweede roman in Gazet van Antwerpen, alsof hij zijn debuut zélf maar een corvee vond.

Blindelings zit op de schopstoel tussen een familiedrama en een sociale roman, waarin nogal wat menselijk ongerief wordt aangeroerd. Flink toegetakelde levens die op de klippen dreigen te lopen, het is een thema dat het tegenwoordig goed doet in de Vlaamse literatuur - denk aan Griet Op de Beeck.

Het hoofdpersonage Jonas lijkt zomaar ontsnapt uit een Op de Beeck-saga. De jongen is door het leven niet bijster vertroeteld. ('Je kan de mensheid opdelen in twee groepen. Zij die voortspruiten uit een plan waarbij winst en verlies goed zijn afgewogen. Of zij die verwekt zijn uit onbezonnen drift, waarbij het geil, het zweet en het bloed dingen uitvogelen met de mensheid die ze zichzelf achteraf vaak verwijt. Ik behoor tot de eerste soort. Zeker weten.')

Zijn berekende, doortastende moeder Abigaïl, dochter van een hotelier, spint hem in 'een gewiekst web van bedenksels'. Jonas wordt heen en weer geslingerd in de relatie tussen de dominante Abigaïl en Karel, zoon van de bazin van de volkse kroeg De Mastworp, allebei afkomstig uit een geamputeerd gezin, 'hun enige gelijkenis'. Abigaïl blijft 'zwalkende ziel' Karel - die tegen zijn zin in het onderwijs belandt én droomt van een eilandenboek - ook na hun breuk terroriseren en jennen. De blind geworden jongen wordt later onder zijn hoede genomen door Anouk van het Centrum voor Blindenzorg, die een liefdesrelatie met hem begint en zijn koelheid onweerstaanbaar vindt.

Er hangen meer catastrofes in de lucht, vooral omdat Jonas zich gaandeweg overbodig en uitgerangeerd voelt. Al in het eerste hoofdstuk zien we hoe hij zijn blindegeleidehond om het leven brengt. 'Doe het maar, leven bij de gratie van een hond, een viervoeter. Het is een getraind en geprogrammeerd gesnuffel naar geluk of iets wat daarop lijkt.'

Accurate beelden

Blindelings voltrekt zich in een etmaal en is ingedeeld in getimede, korte hoofdstukken, waarin we het perspectief van afwisselend Abigaïl, Karel, Anouk en Jonas krijgen. Ze graven diep in het verleden zodat de contouren van deze levens - een beetje à la Erik Vlaminck - zich gaandeweg uitkristalliseren. Gemiste kansen, vergooide liefde, splijtende haat en wraak: het is ruim voorradig in deze roman.

Toch loopt Van Steenberge met een wijde boog om het miserabilisme heen. Niet altijd weet hij maat te houden en verliest hij zich in babbelachtige detailzucht en beschrijvingen rechtstreeks afkomstig uit het clichéalbum: 'De nog warme lakens liefkoosden haar huid. Vanonder de toegeschoven gordijnen streek een koele bries over haar voeten.'

Gelukkig vallen er ook veel accurate beelden te rapen. Dankzij een uitgesproken verteltalent rondt Van Steenberge soepel de vervaarlijke klip van de tweede roman. Blindelings is ongetwijfeld in staat een breed publiek te bekoren.

Vrijdag, 280 p., 19,95 euro.

Masquer le texte

Een succesdebuut heeft veel voordelen maar ook een groot nadeel: het legt de lat hoog voor zijn opvolger. Dat tweede boek moet het talent bevestigen, of, liever nog, het eerste boek overtreffen. Kris Van Steenberge (53) bestormde in 2013 de boekhandel met Woesten. Die meeslepende roman over een ongelukkig huwelijk en andere miserie aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog in het West-Vlaamse dorpje Woesten overtuigde veel lezers. Van Steenberge ontving zowel de publieksprijs als de juryprijs van de Bronzen Uil 2014 én de Debuutprijs 2014 voor deze roman.

Blindelings slaat een andere weg in. Nog steeds Vlaams - dingen lopen uit de hand in Oostende deze keer - maar eigentijdser. De spilfiguur is de blinde Jonas, zoon van de ambitieuze Abigaïl en de gemankeerd eilandreiziger slash leerkracht aardrijkskunde Karel. Abigaïl de Martelaere (afstammeling van wat je een geslacht kan noemen dankzij de gekochte adellijke 'kleine d') is het type vrouw dat weinig aan het toeval overlaat. Ze dekt de ontbijttafel de avond voordien, draagt schoenen die bij haar zorgvuldig gekozen outfits passen, kiest mannen die haar vooruithelpen en stelt vragen, 'niet om een antwoord te krijgen, maar om zelf een mededeling te doen'. De passionele ontmoeting met Karel, de zoon van een havenkroegbazin, mag dan door het lot gestuurd zijn, niet lang daarna nam ze de regie over. Om het familiekapitaal te erven moet er een kind komen. Met een vader. 'Dus niks van dat moderne gedoe. Want ik ken jou een beetje', voegt vader De Martelaere daar zonder knipoog aan toe. Daarbij mag Karel assisteren, zonder dat zijn mening gevraagd wordt. Zijn plan om met een zeilboot op eilandexpeditie te vertrekken mag hij opbergen tot 'later, als de jongen wat groter is' - wat uiteraard zoveel betekent als nooit.

Zo begint Jonas' leven. Gedirigeerd door een hooghartige moeder, ongewenst door een lafhartige vader. Het door Abigaïl buitenspel gezette lot wacht rustig zijn kans af en slaat toe in een auto-ongeluk. Jonas overleeft, maar verliest door complicaties zijn zicht.

Mijmeringen

Blindelings is het verhaal van een dag, een vrijdag die fout begint: Jonas schiet zijn blindengeleidehond tussen de ogen en werpt hem in zee. Om de paar minuten wordt er afgewisseld tussen de vier hoofdpersonages. De meeste stukken zijn echter op dezelfde manier opgebouwd, van beschrijving naar terugblik. Een gebeurtenis, geur of gevoel roept herinneringen op. Helaas glijden die, vooral in de hoofdstukken waarin Karel gevolgd wordt, regelmatig uit in fletse mijmeringen. Zoals deze scheurkalenderfilosofie over een bouwput waar de betonijzers gevlochten worden tot 'het fundament van de hoop': 'Zijn wij allen niet een beetje de onderste steen, denkt hij, van de ontelbaren die na ons komen? Hoe nietig ook, maar toch een steen?' Of de verzuchting van de goedbedoelende en teleurgestelde hondentrainer: 'Weet je wat nog het ergste is? Niet dat je blind bent omdat je ogen het niet meer doen, het ergste is dat jij ook blind bent voor alles wat er nog wel te zien is.'

Er bestaat zeker een publiek voor romans die in emoties graven, zie bijvoorbeeld het succes van Griet Op de Beeck, maar Kris Van Steenberge leek meer in zijn mars te hebben dan een verhaal dat al verteld is. Ondanks de linken tussen beide romans (een huwelijk met klassenverschil, beschadigde zonen, verteld vanuit verschillende standpunten, enz.) is Blindelings geen vervolg op Woesten. Jammer genoeg is ook Van Steenberges eigenzinnige toon verdwenen. Blindelings mist een zekere ruwheid en verbazingsfactor. Het verhaal lijkt beheerst door Abigaïl: alles kabbelt, er loeren nooit verrassingen om de hoek zodat zelfs het drama aangekondigd is. Zowel voor een leven als voor een boek is dat geen prettig vooruitzicht.

Vrijdag, 280 blz., 19,95 € (e-boek 9,99 €).

Masquer le texte

Na het succesvolle 'Woesten' (2013) verschijnt deze roman van de Vlaamse schrijver Kris Van Steenberge (1963). Dit is een sombere familieroman die enkele personages gedurende een zomerse vrijdag volgt. Afwisselend komt een personage naar voren, in wisselend perspectief gepresenteerd, waarbij er terugblikken zijn op dramatische voorvallen in leven en familie. Er is een zich bij voortduring zakelijk en familiair manifesterende moeder, een onzekere vader, een gevoelige zoon die door een ongeluk blind werd en een dienstbare hulpverleenster die iets krijgt met de zoon. Ieder hoofdstuk heeft als aanduiding een voornaam, een tijdsaanduiding en een ruimteaanduiding. Voortschuivend over de vrijdag ontwikkelt zich het verhaal over personages die elkaar mislopen. Als in een naturalistische roman probeert men zich machteloos te weer te stellen tegen deterministische factoren, maar lukken wil dat niet. Het slotdeel heet ‘Dagen later’ en vertelt het trieste slot. Het verhaal stemt niet vrolijk, maar is trefzeker verteld. Een knap, maar ook een ontluisterend boek. Masquer le texte