Na vier romans is Een man zijn (To Be a Man) Nicole Krauss' eerste verhalenbundel. Het betreft een verzameling verhalen die ze in de loop van twintig jaar heeft gepubliceerd. Ondanks hun diversiteit kenmerken ze zich alle door de bespiegelende, licht gedistantieerde, van verbeeldingskracht getuigende stijl die we kennen uit haar andere werk.

In 'Zwitserland' blikt de verteller terug op haar periode op een Zwitserse school en haar mysterieuze huisgenoot uit die tijd: een meisje dat - via een relatie met een dubieuze Nederlandse man - het gevaar zocht 'waaraan we behoefte hebben om écht te voelen dat we leven'. In 'Zusya op het dak' probeert een oude man zijn kleinzoon aan tweeduizend jaar geschiedenis te laten ontsnappen, door er vlak voor zijn besnijdenis met het kind vandoor te gaan.

De hoofpersonen zijn dikwijls (maar dus niet altijd) intelligente, middelbare vrouwen: zoekers, piekeraars, tegendraadse filosofen. Ze proberen in het reine te komen met het gewicht van de geschiedenis, hun Joodse identiteit, de onkenbaarheid van de ander en in laatste instantie met zichzelf.

Uit het Engels vertaald door Rob van der Veer. Ambo Anthos; € 23,99.

Masquer le texte

De Amerikaanse schrijfster Nicole Krauss (1974) schrijft normaliter romans, maar in dit boek maakt ze een uitstapje door tien verhalen te bundelen die ze in de loop van 18 jaar schreef. De verhalen laten zien dat ze ook prima uit de voeten kan op de vierkante centimeter. De verhalen spelen zich vooral af in Amerika en in Israël en het thema dat in alle verhalen naar voren komt, is de principiële eenzaamheid die het lot is van ieder mens. De hoofdpersonen worstelen met de relaties die ze hebben en de betekenis die ze daaraan moeten hechten. Of dat nou een echtgenoot, een kind of een ouder is, elke keer is de vraag wat de gevolgen zijn voor het leven van de hoofdpersoon. Volgens een van de personages zorgen anderen er alleen maar voor dat je van jezelf afdrijft. In haar verhalen probeert Krauss vooral weer te geven met welke innerlijke spanningen de personages te maken hebben. De plot is duidelijk minder belangrijk voor haar. Vooral geschikt voor lezers die van literatuur houden, en dan met name van psychologische verhalen of romans. Masquer le texte

In het hechte oeuvre van de Amerikaanse schrijver Nicole Krauss, met de roman Donker woud als voorlopig hoogtepunt, draait het om identiteit: om wie je bent, wie je denkt te zijn, wie je wil worden. Zowel qua thematiek als decor is Krauss' eerste verhalenbundel Een man zijn een voortzetting van Donker woud: de verhalen spelen zich voornamelijk af in Amerika en Israël.

Hoe beïnvloeden de relaties met anderen je identiteit? Dit is de onderliggende vraag van de bundel als geheel en van elk verhaal afzonderlijk. Net als Nicole, de ik-verteller in Donker woud, worden de personages in de verhalen uit Een man zijn gekweld door eenzaamheid. Dit is het lot van elk mens, denkt Tamar in 'De echtgenoot', want het 'komt erop neer dat uiteindelijk iedereen alleen is, en hoe eerder je dat accepteert, omarmt zelfs, hoe eerder je kunt beginnen aan een leven búíten de lange schaduw van angst en inspanning'. Het gevolg van deze droevige gedachte is dat Tamar het gevoel heeft dat ze overbodig is en denkt dat haar kinderen en moeder haar niet meer nodig hebben.

'Zusya op het dak', over de bejaarde Brodman, het beste verhaal uit de bundel, biedt een fijne echo van haar eerdere werk vanwege het onderwerp, de sfeer en structuur.

Twintig pagina's lang excelleert Krauss in de strak geformuleerde en geconcentreerde passages die typerend zijn voor haar schrijverschap: "Kolossale dingen gebeurden er met hem tijdens die koortsige weken, onbeschrijfelijke openbaringen. Losgeknoopt van de tijd, transcendent en in transitie, zag Brodman de ware vorm van zijn leven, zag hij hoe het zich altijd in de richting van de plicht had gewrongen."

Wekenlang balanceert Brodman in het ziekenhuis op het randje van de dood en tijdens deze hallucinante periode komt hij tot het inzicht dat zijn leven voornamelijk 'een vergooid bestaan' is. Hij heeft in zijn leven niets anders gedaan dan voldoen aan de verwachtingen van zijn vader: "Hij had zich laten vermorzelen door plichtsbesef". Daardoor is hij er 'niet in geslaagd volledig zichzelf te worden'. In de weken dat Brodman in het ziekenhuis ligt te vechten tegen de dood, wordt in hetzelfde gebouw zijn kleinzoon geboren. "Zijn beeldschone gelaatstrekken waren volledig onbekend, loyaal aan niemand. Een kind nog zonder maatstaf, gelijk aan zichzelf." Alleen de pasgeborene is zuiver, lijkt het idee; hoe ouder je wordt, hoe meer je, door tussenkomst van de anderen, afdrijft van je ware zelf. Brodman is een levendig en enerverend personage, omdat Krauss zijn geestelijke worsteling zo nauwgezet en krachtig beschrijft.

Sterke verhalen als 'Zusya op het dak' worden afgewisseld met fletsere vertellingen als 'Ik lig te slapen maar mijn hart is wakker', 'Eindtijd' en 'In de tuin'. In deze verhalen ontbreken de scherpzinnige gedachten en psychologische karakteriseringen. Het maakt Een man zijn wat onevenwichtig. Krauss heeft het talent om de denkbewegingen van haar personages, met Brodman als beste voorbeeld, soepel en secuur weer te geven. De verhalen zijn meeslepend als het zwaartepunt ligt op het innerlijke leven van de personages en de plot minimaal is. Voor Nicole in Donker woud is schrijven een poging om te begrijpen en Krauss is op haar best als ze verslag doet van die inspanning, als de vertellingen een verhalend onderzoek zijn.

Vert. Rob van der Veer, Ambo Anthos; 280 blz. € 23,99.

Masquer le texte